Кыргыз эл оюндары. Жаа атуу, жааны алыстыкка атмай, жамбы атмай
Жаа атуу
Оюнчулардын саны 2—5 киши.
Оюн өткөрүлүүчү жер: аянтча, талаа.
Оюнда колдонулуучу аспаптар. Жаа, жаанын октору, бута.
Оюнга даярдануу. Оюнчулар өздөрүнө жаа, октор жана бута даярдашат. Бутаны тургузушкандан кийин, жааны атчу аралык, оюндун шарты жөнүндө сүйлөшүп алышат.
Оюндун баяны. Оюнчулар кезектери келгенде, бирден жаа атышып бутага тийгизүүгө аракеттенишет. Оюн каалаган убакытка чейин уланышы мүмкүн. Бутага таамай тийгизгени, оюндун жеңүүчүсү болот.
Оюндун эрежеси. Бутага жакын турууга, бутадан башка жакты көздөй атууга, оюндун кезегин бузууга, бир бирине тоскоолдук кылууга болбойт.
Оюнга методикалык көрсөтмө. Оюнчулардын саны көп болсо, аларды топторго бөлүп өткөрсө болот.
Оюндун педагогикалык мааниси, Оюнда күч, ийилчээк тикке тарбияланат, жаа атуунун ыкмаларын болжолдоого, аралыктарды туура аныктоого, эмгектенүүнүн ыкмаларын үйрөтөт.
Жааны алыстыкка атмай
Оюнчулардын саны 2—10 киши.
Оюн түз жерде, талаада өткөрүлөт.
Оюнда мылтык, жаа, бул колдонулат.
Оюнга даярдануу. Окчулар узундугу 150—160 метр, туурасы 5—6 метр болгон жол белгиленет, Жолдун сол жагына 25—30 метрдей аралыкка көлөмү 25—30 см бутаны жерден 3—4 метрдик бийиктикке илгенден кийин, оюндун шарты жөнүндө сүйлөшүп алышат.
Оюндун баяны. Буйрук боюнча, оюнчулар бирден аттарын чабып баратып жаа менен илинген бутага атып тийгизүүгө тийиш. Оюн каалаган убакытка чейин уланат. Бутага көп жолу жаа атып тийгизген оюнчу, жеңүүчү болот.
Оюндун башка түрлөрү: жөө жүрүп жамбы атмай, кой көз жамбы атмай, кой туяк жамбы атмай, тай туяк жамбы атмай, уй көз жамбы атмай, чоң кулак жамбы атмай, чочмор жамбы, шаңшур жамбы атмай ж. б.
Оюндун эрежеси. Бир бирине тоскоолдук кылууга, бутага жакын турууга, тизишден алып, бутадан башка жакка атууга болбойт.
Оюнга методикалык көрсөтмө. Оюнга ат минүүнүн, жаа атууга ыкмаларын жакшы билген оюнчулар катышышса болот. Оюн өткөрүлүүчү жер, эл жашаган жана турган жерден сырткары болушу керек.
Оюндун педагогикалык мааниси. Оюнда ат минүүнүн, чабуунун, жаа атуунун ыкмаларын үйрөтөт, чечкиндүүлүккө, шамдагайлыкка, тең салмакты сактоого, мергендикке, тартипти сактоого үйрөтөт.
Жамбы атмай
Оюнчулардын саны 2—6 киши.
Оюн аянтчада өткөрүлөт.
Оюнда колдонуучу аспаптар. Жаңгактар.
Даярдануу. Оюнчулар бирден жаңгактарын, катарга тизишип, жаңгак атчу аралык, оюндун шарты жөнүндө сүйлөшүп алышат.
Оюндун баяны. Оюнчулар кезектери келгенде, белгиленген аралыктан бирден жаңгактарын коюп турушуп, тизилген жаңгактарга тийгизе атууга аракеттенишет, Эгерде атылган жаңгак, сызыктагы жаңгактардын бирөөсүнө тийсе, ал жаңгакты утуп алат, утулган жаңгактын ээси сызыкка кайрадан жаңгагын койгондон кийин, ошол эле оюнчу аракетин жыдыганча (жаңылгыча) улантат. Эгерде атылган жаңгак тийбесе, оюндун кезеги башкага өтөт. Оюн каалаган убакытка чейин уланат. Кеп сандагы жаңгактарды утуп алган оюнчу жеңет.
Оюндун башка түрлөрү: сака атмай, чүкө атмай, таш атмай,
Оюндун эрежеси. Бир бирине тоскоолдук кылууга, себепсиз жаңгактарга тийүүгө, жыдыгандан кийин аракетти кайрадан көзексиз улантууга тыюу салынат.
Оюнга методикалык көрсөтмө. Оюн өткөрүлүүчү жер тегиз, таза болушу керек. Ыргытылган жаңгак сызыктагы жаңгактарга таамай тийсе эсеп болот. Башка буюмдарга тийип, тоголонуп барып тийсе, эсепке кирбейт.
Оюндун педагогикалык мааниси, Күч тарбияланат, кыймылдарды так аткарууга, туура болжолдоого, чындыкка, тартипти сактоого үйрөтөт.
- Кыргыз эл оюндары. Таяк менен түртүнүп бийиктиктен секирип өтүү, таяк менен түртүнүп узундукка секирүү, таяк менен түртүнүп секирип жүрүү
- Кыргыз элинин астрономиялык илимдери
- Кыргыз эл оюндары. Ат оюн, баш кийимди алып качуу, жашынмак
- Кыргыз эл оюндары. Тушоо менен басуу, этек тепсемей, ала күчүк
- Кыргыз эл оюндары. Желмогуз кемпир, жигиттер аттангыла, жөө жарышуу