Кыргыз Атанын касиетин качыруу
Кыргыз Атанын касиетин качыруу. Элибиз ырыска шерик, меймандостугу артык, айкөлдүгү, адамкерчилиги аркылуу ар-на-мысын бийик туткан кутман эл. Азыр антип айтууга ооз барбайт. Себеп дегенде:
Биринчиден, эң жогорку сапатыбыз, пейилибиз тарыды. Ал-дым-жуттумдун артынан сая түшүүчүлөр кеп. "Ээ, кудай, пейи-лим менен ала көр" -дешүүчүлүкжоюлуп баратат. Өзүм эле үчүн алсам-жутсам, илсем, алдасам, бирөөлөргө бирдеме бербесем өңдүү өзүмчүлдүк. Арийне, мындай шартта адамдын кең пейили жоюлаары бышык...
Экинчиден, адамдан ыйман кетти. Адеп-ахлакты элибиз жого-ру баалашчу эле го? "Ээ, кудай, ыйманым менен алгын" - дешчу. Бул жарык жана жалган дуйнедон кайтканда "Ыйманы жолдош болсун", - деп ага ыйман айтуучу. Эми ыйманы айтылбайт. Мунун жоголушу кундөлүк күйпүл жашоо-тиричиликтин, элдикжашо-онун нугунан чыгышы.
Үчүнчүдөн, Кыргыз Атабызда ар бир пенденин, наристеби, бөбөкпү, тестиерби, уланбы, секелекпи, бешкөкүлбү, жигитпи, ко-луктубу, келинби, зайыппы, кишиби, катынбы, байбичеби, карыя-бы ар биринин жеке оз орду, жүрүш-турушу, кыял-жоругу, каада-салты айырмаланып туруучу. Ошого карата күндөлүк турмуш эре-желери багыт алып келген. Азыр бул жаш өзгөчөлүктөр, ага ка-
рата аракет-кыймылдар аралашты, баш аламан. Карыя ким, бай-биче ким, бешкөкүл ким, улан ким, баарынын асылдуулугун, ар-намысын куу турмуштун айынан базар, соода ж.б. келгиндердин таасири соруп, өзүнө сиңирип бүттү. Кир кол аркылуу кармагыс, алмончоктой асырап, таалим-тарбиясына каныктырып, уядан учу-руп келген бешкөкүлдөрүбүз, бийкечтерибиз, улан-жигиттерибиз орун, соода талашып, эртели-кеч эшикте жүрүшөт. Алар уйдо жок, же чүйдө жок. Окуудан да, иштен да арабек, орусиялап, казакстандап куулук-шумдук кылып жүрүшөт. Азыр жаштарыбыз ыймансыз жашоого өтүшкөн.
Төртүнчүдөн, аалам алкагынан көптөгөн меймандар келет. Азыр-кы абалыбызды "аттан" түшөөрү менен эле баамдашат. Биздин улут-тук касиетибизди кайсы белгибизден керет? Элдир-селдир ак кал-пакчандар. Ошол коноктор Өзбекстанга, Түркмөнстанга барышты бекен?! Т.а. бизде Кыргыз Атанын нагызы туюлбайт. Жасалма кыргыздар жашап жатышат. Өзүбүз кийбей, меймандарга чапан жаап, ак калпакты кийгизуу аркылуу кыргыз эмеспиз.
Бешинчиден, бул киндик кан тамган өз жерибизди, осуп-онген элибизди, ак элечекчен Ала-Тообузду, айдың көлүбүздү, суубузду, топурагыбызды баркалбаган, чанган, жериген, сатып жиберүүчү, керек болсо, өзүн да карматууга дапдаяр жагына бурулуусу - Кыргыз Атанын касиетин качыруу эмей эмне?! Буга ордо шаарынын азыркы көрүнүшү айдан ачык, кунден жарык күбөдүр.
Алтынчыдан, Кыргыз Атанын тукумубашкалардын малайы, эши-гин андуучусу. Айтылуу Байдылда бир кездери улутубуздун кадыр-баркын көтөрүү үчүн:
"Жери змее бул жер өзгөнүн, Жети атаң сүйгөн өзжериң. Өзүңдүн өскөн жериңде, Өзүңдү мейман сезбегин", - деген.
Турмуш мунун бир сөзүн гана өзгөртүп отурат. "Өзүндү мейман сезбегин эмес, өзүндү байкуш, бечара сезбегин" - деп айтаар элем. XVIII кылымда эле бир немец философ - акын: "Улуту жоюлар эл ез ар-намы-сын сатып калат" - дептир. Кудай сактай кор, эмне деген кезу ачыктык! Азыркы агымды, көчөдөгү жүрүм-турумду туюп туруп, эт журок оозго кеп-телет. Эл экиге бөлүндү, байлар, чиновниктер, экинчиси - кедей-кемба-галдар, букаралар, малайлар! Ушул эки ажырымда эл коп, элден машина кеп. Деген менен элибизде итке минерлер, кайырчылар кеп!
Жетинчиден, чиновниктер бирөөлөрдүн, келгиндердин коюн-кол-туктарына кирген, укунун уясын тапкан. Калк куру жалак калган. Улуктар - кекиртеги кернейлер, териси менен кой, мүйүзү менен уй киргендер. Булар-карышкырдай арааны ачылгандар. Кыргыз Атанын табиятына, ариетине доо кетирүүчүлор.
Сегизинчиден, тууган тууганга карабай, боор тааныбай, илик албай, кара чечекейлер аталык, уруктук, жакындык санабай ке-тишти. Ич ара жардамдары пайда-батасы жок, "башка оскондүн боору таш, ташка оскондүн туягы катуулар". Алар бай-жардыга иргелишти. Байлары кедейлерине аяктүбүн, табак түбүн, кешигин арттырбай, озу менен озу болуп калышты. Куу турмуш эл-журтту тентитти-тербитти.